Giải pháp để có giờ thảo luận đạt kết quả cao nhất
25/11/2014
Thảo luận nhóm là một phương pháp dạy và học ở bậc đại học, ưu điểm của phương pháp này là giúp sinh viên có thể khai thác được nhiều khía cạnh của một vấn đề, có cơ hội trao đổi kinh nghiệm về các vấn đề học tập, cọ sát các kiến thức trong quá trình làm việc theo nhóm, đánh thức tiềm năng lĩnh hội của sinh viên, giúp sinh viên trao đổi, tranh luận, học tập lẫn nhau, bổ sung kiến thức cho nhau, khuyến khích sinh viên biết lắng nghe,… Bên cạnh đó, thảo luận có khả năng giúp sinh viên hình thành nhiều kỹ năng như kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng soạn thảo và trình bày báo cáo, thuyết trình,… Vì vậy, thảo luận nhóm được đánh giá cao trong quá trình đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đại học nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Để tổ chức tốt một buổi thảo luận, trước hết bộ môn cần thống nhất hệ thống các đề tài thảo luận, tài liệu tham khảo cho từng đề tài, quy trình tổ chức và cách đánh giákết quả thảo luận.
Trước hết là phân chia nhóm thảo luận. Để hiệu quả thảo luận cao nhất, giáo viên nên thành lập nhóm với qui mô từ 8 -10 sinh viên/nhóm, cử nhóm trưởng và thư ký thảo luận. Mỗi học phần cố định danh sách nhóm. Các học phần khác nhau có thể thay đổi nhóm khác nhau và thay đổi phân vai trong nhóm (nhóm trưởng, thư ký) để mọi sinh viên có cơ hội rèn luyện phát huy tố chất quản trị của mình.
Sau khi có danh sách nhóm trưởng và thư ký các nhóm thảo luận, vào những buổi học đầu tiên của học phần, giáo viên phân công đề tài thảo luận cho các nhóm. Đồng thời, giáo viên cần phô tô cho các nhóm văn bản hướng dẫn thảo luận sao cho mọi sinh viên trong lớp đều nắm rõ nội dung và yêu cầu công việc của nhóm mình. Trong văn bản hướng dẫn thảo luận, giáo viên nêu rõ yêu cầu về nội dung, hình thức của sản phẩm thảo luận, thời gian nộp sản phẩm cũng như cách thức, quy trình tiến hành thảo luận, đánh giá kết quả thảo luận. Ví dụ: sản phẩm thảo luận có thể viết tay hoặc đánh máy; số trang tối thiểu, tối đa; sản phẩm phải ghi rõ mục lục và tài liệu tham khảo; thời gian và địa điểm nộp sản phẩm; khi nộp sinh viên cần nộp kèm theo biên bản các cuộc họp, biên bản đánh giá sự chuẩn bị của các thành viên trong nhóm; nếu nhóm định báo cáo bằng slide có thể gửi trước cho giáo viên xem qua góp ý;…
Về quản lý giờ chuẩn bị thảo luận của sinh viên: Để tiến hành thảo luận trên lớp, sinh viên đều được dành một thời gian hợp lý để chuẩn bị thảo luận. Vì vậy để có thể quản lý và tổ chức tốt giờ thảo luận, giáo viên cần có sự tham gia hướng dẫn. Giáo viên có thể cho sinh viên lịch gặp để các nhóm đưa ra những vướng mắc, giúp sinh viên giải đáp thắc mắc cũng như quản lý được sự tham gia của các thành viên trong nhóm. Giáo viên cũng có thể yêu cầu các nhóm ghi rõ lịch họp nhóm để giáo viên kiểm tra. Nếu giáo viên không có thời gian hẹn gặp sinh viên, giáo viên nên cho sinh viên số điện thoại hoặc địa chỉ email của mình.
Về tổ chức thảo luận trên lớp: Trước hết giáo viên yêu cầu sinh viên ngồi theo nhóm. Lớp cử một bạn làm thư ký, yêu cầu cần bút ký nhanh, ngắn gọn, khách quan nội dung thảo luận. Trong toàn bộ buổi thảo luận, giáo viên giữ vai trò là người dẫn chương trình, điều hành toàn bộ thảo luận từ khi bắt đầu đến khi kết thúc. Buổi thảo luận có thể được chia ra làm hai phần: phần một là thảo luận bắt buộc, phần hai là thảo luận tự do.
Với phần thảo luận bắt buộc, giáo viên cho các nhóm lên bốc thăm xem nhóm nào là nhóm báo cáo, nhóm nào là nhóm phản biện. Sau đó giáo viên nêu yêu cầu đối với nhiệm vụ của từng nhóm. Ví dụ: Đối với nhóm báo cáo: nhóm có thể cử ra một bạn mạnh dạn, tự tin, nắm vững kiến thức để lên thuyết trình hoặc tất cả các thành viên trong nhóm thay nhau báo cáo một vài vấn đề nhỏ. Yêu cầu người báo cáo phải giới thiệu đề cương; giọng nói phải to, rõ ràng, liền mạch, truyền cảm, thoát ly đề cương; báo cáo ngắn gọn, rõ ý, có trọng tâm, trọng điểm; thời gian báo cáo tối đa là bao nhiêu;… Đối với nhóm phản biện: nhóm có nhiệm vụ nghe, nhận xét và đưa ra câu hỏi phản biện cho nhóm báo cáo. Khi nhận xét cần nhận xét cả về nội dung, kết cấu đề cương; cách thuyết trình, diễn đạt, thời gian của người báo cáo; bổ sung cho nhóm báo cáo những ý còn thiếu hoặc trình bày chưa đúng;… Khi đặt câu hỏi cần ngắn gọn, phù hợp, rõ ý, nằm trong nội dung đề tài và yêu cầu câu hỏi phải đúng, trúng, hay, càng hóc búa càng tốt. Tuy nhiên đặt câu hỏi cho nhóm báo cáo nhưng nhóm phản biện phải trả lời được câu hỏi mà mình đặt ra. Sau khi các nhóm báo cáo xong, các nhóm phản biện lên nhận xét và đưa ra câu hỏi. Nhóm báo cáo trả lời câu hỏi và tranh luận lại với nhóm phản biện.
Với phần thảo luận tự do: Các thành viên trong cả lớp có thể đặt ra những câu hỏi, thắc mắc xung quanh đề tài thảo luận, hoặc giáo viên đưa ra những câu hỏi nhằm mục đích giúp sinh viên hiểu sâu hơn và rõ hơn nội dung thảo luận.
Kết thúc buổi thảo luận, giáo viên tổng kết những nội dung đã thực hiện, đánh giá phần chuẩn bị và tinh thần, thái độ, chất lượng tham gia thảo luận của sinh viên. Giáo viên cũng có thể gợi mở một số vấn đề đặt ra do thời lượng có hạn chưa giải quyết được tại lớp để sinh viên tiếp tục tự tìm hiểu.
Cuối cùng là việc đánh giá cho điểm: Giáo viên cho điểm mỗi nhóm căn cứ vào phần chuẩn bị, kỹ năng thuyết trình, phản biện cùng với ý thức tham gia thảo luận của mỗi nhóm, có tham khảo phần đánh giá của các nhóm khác. Sau khi thông báo điểm cho mỗi nhóm, giáo viên yêu cầu nhóm tự họp, đánh giá và cho điểm thành viên của nhóm tùy theo năng lực, trách nhiệm và sự đóng góp của từng người sao cho điểm trung bình của nhóm là điểm mà giáo viên đã chấm. Giáo viên cho điểm mỗi thành viên căn cứ vào điểm mà các nhóm đưa lên, chú ý cộng điểm cho sinh viên tích cực hoặc trừ điểm những sinh viên chưa có ý thức trong quá trình thảo luận.
Để đảm bảo giờ thảo luận của sinh viên có hiệu quả, thiết nghĩ nhà trường cũng cần chú ý một số vấn đề sau: Thứ nhất, cần điều chỉnh số lượng sinh viên trong một nhóm ở mức độ vừa phải. Số lượng sinh viên trong một nhóm thảo luận nên để từ 8 - 10 sinh viên; Thứ hai, mỗi lớp thảo luận không nên có quá nhiều nhóm; Thứ ba, có phòng hoặc địa điểm học cho các nhóm thảo luận; Thứ tư, bàn ghế lớp học nên được thiết kế theo hướng có thể di chuyển được; Thứ năm, giờ thảo luận nên được trang bị từ 1-2 micro không dây;...
Bài viết: Th.s Nguyễn Thị Minh Nguyệt - Th.s Lê Thị Thanh Huyền